new photo 2

 

Spartathlon 2023

Αρχαιολογικοί Χώροι

Μυστράς

mystras 11Ο Μυστράς ήταν Βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου και απέχει έξι χιλιόμετρα ΒΔ της Σπάρτης. Σήμερα είναι ερειπωμένος, αν και έχουν αναστηλωθεί ορισμένα κτίσματα, όπως τα παλάτια, και αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη γνώση της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού των δύο τελευταίων αιώνων του Βυζαντίου. Η ιστορία "της νεκρής πολιτείας" σήμερα του Μυστρά αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα, όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το 1249 ο Γουλιέλμος Β' Βιλλαρδουίνος έκτισε το κάστρο του στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, στην κορυφή ενός υψώματος με απότομη και κωνοειδή μορφή, που λεγόταν Μυστράς ή Μυζυθράς λόγω του σχήματός του ή εκ του ονόματος του παλαιότερου ιδιοκτήτη που λεγόταν Μυζηθράς.

Μετά την ήττα των Φράγκων στη μάχη της Πελαγονίας το 1259, το κάστρο του Μυστρά παραχωρήθηκε στο Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο. Από το 1262 έγινε έδρα βυζαντινού στρατηγού του "σεβαστοκράτορος" και από τότε άρχισε η κυρίως ιστορική περίοδός του, που διήρκεσε δύο αιώνες. Οι κάτοικοι της γειτονικής Λακεδαίμονος έρχονται και εγκαθίστανται γύρω από το κάστρο, γι' αυτό και η κατοικημένη περιοχή, που ονομάζεται χώρα οχυρώθηκε με τείχος. Συν τω χρόνω δημιουργήθηκε και νέα συνοικία, έξω από το τείχος, που ονομάσθηκε κάτω χώρα και προστατεύθηκε επίσης με τείχος. Από το 1308 το σύστημα της διοικήσεως μεταβάλλεται και οι στρατηγοί γίνονται μόνιμοι διοικητές και κατά τα μέσα του 14ου αιώνα ο Μυστράς καθίσταται πρωτεύουσα της Βυζαντινής Πελοποννήσου. Έτσι δημιουργήθηκε το Δεσποτατο του Μωρεως. Συνετοί Δεσπότες, όπως ο Μανουήλ Καντακουζηνός, ο Θεόδωρος Β' Παλαιολόγος, ο Κωνσταντινος ο Β΄ Παλαιολογος, ο μετέπειτα τελευταίος αυτοκράτωρ του Βυζαντίου, συνετέλεσαν ώστε ο Μυστράς να επεκτείνει την εξουσία του σε όλη την Πελοπόννησο και να γίνει εστία της πολιτικής και πνευματικής ζωής της αυτοκρατορίας, καθώς και το κέντρο της αναγεννήσεως των γραμμάτων και των τεχνών. Σοφοί, καλλιτέχνες και λόγιοι συγκεντρώνονταν στην αυλή του Δεσπότου, σπουδαιότερος και σημαντικότερος απ' όλους, ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων.

Το 1460 ο Μυστράς παραδίνεται στους Τούρκους και από τότε αρχίζει η παρακμή του. Την περίοδο 1687 έως 1715 τον Μυστρά, όπως και όλη την Πελοπόννησο, τον κατείχαν οι Βενετοί. Και το 1770, κατά την επανάσταση του Ορλώφ, ένα μικρό στράτευμα Ελλήνων και Ρώσων έκλεισε την τούρκικη φρουρά μέσα στο κάστρο. Τότε οι Τούρκοι κάτοικοι της πόλεως, αν και παραδόθηκαν με τον όρο να εξέλθουν με τις οικογένειές τους, κατά την έξοδό τους εξολοθρεύτηκαν από απειθάρχητους Μανιάτες, που μόνο χάρη στον τότε Μητροπολίτη που μπήκε μεσ΄ τη μάχη με το σταυρό κατόρθωσε να συγκρατήσει τους Μανιάτες. Στην επανάσταση του 1821 η συμμετοχή του Μυστρά είναι σημαντική. Το 1825 λεηλατήθηκε από τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ και από τότε σιγά σιγά εγκαταλείφθηκε και ιδρύθηκε ο νέος Μυστράς, το σημερινό ομώνυμο χωριό στους πρόποδες του λόφου. Με την ίδρυση του ελεύθερου κράτους οι Αρχές της επαρχίας Λακωνίας εγκαταστάθηκαν στον ερειπωμένο Μυστρά, λίγο όμως αργότερα, το 1834 ο Βασιλιάς Όθων θεμελιώνει τη νέα πόλη, τη Σπάρτη, επί του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου που εκπονήθηκε στην Ελλάδα για να ακολουθήσει στη συνέχεια το Γύθειο, μετά από αίτηση των κατοίκων του Μυστρά να επανασχεδιαστεί η πόλη της Σπάρτης από αρχιτέκτονες που ο Ιωάννης Καποδίστριας θα έστελνε, πριν τη δολοφονία του. Από τότε άρχισαν να εγκαταλείπουν το Μυστρά και οι τελευταίοι κάτοικοί του. Ένα δίστιχο που λεγόταν γύρω στα 1840 εγκωμίαζε τα διπλανά χωριά, ενώ υπενθύμιζε την εγκατάλειψη του Μυστρά.

 


 

Bυθισμένη πόλη του Αρχαίου Ασωπού

ancient asopos 06Στην Πλύτρα, στην περιοχή "ΚΟΚΚΙΝΕΣ", υπάρχει η βυθισμένη πόλη του Αρχαίου Ασωπού, της οποίας τα ερείπια διακρίνονται μέχρι σήμερα με γυμνό μάτι μέσα στη θάλασσα αλλά και κατά μήκος της ακτής.

Λείψανα της Ρωμαϊκής πόλης του Ασωπού η οποία πιθανότατα είχε ανεγερθεί στα ερείπια της αρχαίας πόλης του Ασωπού βρίσκονται στην παραπάνω περιοχή.

Η πόλη βυθίστηκε το 365 μ.Χ. μετά από ισχυρό σεισμό, στον οποίο οφείλεται και ο χωρισμός του βράχου της Μονεμβασιάς.

Ο Ασωπός, μέλος του Κοινού των Ελευθερολακώνων, ήταν αρχαία πόλη που είχε ασφαλές λιμάνι και δικό της νόμισμα με την επιγραφή ΑΣΩΠΕΙΤΩΝ. Ένα τέτοιο νόμισμα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό μουσείο Σπάρτης.

Σημειώνεται ότι στο Διάταγμα του 1870 περί εγκρίσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Πλύτρας σε 9 οικοδομικά τετράγωνα του σχεδιαγράμματος που συνοδεύει το Διάταγμα αναγράφεται η φράση: «ερείπια αρχαίας πόλης».

Στην ίδια όμως θέση με την απόφαση του Υπουργού Προεδρίας Κυβερνήσεως του 1966 περί χαρακτηρισμού ως αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών διατηρητέων μνημείων, αναγράφεται η φράση: «εκτεταμένα λείψανα της Ρωμαϊκής πόλεως Ασωπός».

 


 

Αμυκλαίον και Ιερό Απόλλωνος Αμυκλαίου

amyklaionΤο Αμυκλαίον ακμάζει σε όλες σχεδόν τις φάσεις της προϊστορικής περιόδου. Οι ανασκαφές έδειξαν την ύπαρξη οικισμού της Μεσοελλαδικής περιόδου (2000-1600 π.Χ.) πάνω στο λόφο. Κατά την Μυκηναϊκή εποχή (1600-1100 π.Χ.) η θέση παίρνει λατρευτικό χαρακτήρα, όπως πιστοποιούν τα πολυάριθμα ειδώλια που ήλθαν στο φως. Από την Αρχαϊκή έως και την Ρωμαϊκή περίοδο, το Αμυκλαίον αποτελεί σημαντικό πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της Σπάρτης. Η σημαντικότατη σπαρτιατική γιορτή Υακίνθια που τελείται στο Αμυκλαίον συμβολίζει την πολιτική συμφιλίωση της Δωρικής Σπάρτης (Απόλλων) με τον προδωρικό πληθυσμό των Αμυκλών (Υάκινθος).
Πρώτος ανασκαφέας του ιερού ήταν ο αρχαιολόγος Χρ. Τσούντας, το 1889-90, ο οποίος αποκάλυψε κτιστό ανάλημμα και τον περίβολο του ναού. Στα ΝΔ της νεώτερης εκκλησίας της Αγίας Κυριακής ανασκάφηκε ημικυκλικό θεμέλιο με ορθογώνια κατασκευή στο εσωτερικό, που ο Τσούντας θεώρησε ως βάθρος του αγάλαμτος του Απόλλωνος.
Η ανασκαφή συνεχίστηκε το 1904 από τον Α. Furtwaengler και τον αρχιτέκτονα E. Fiechter (1904), και το 1907 από τον Α. Σκιά, ο οποίος μετακίνησε την εκκλησία της Αγίας Κυριακής για να συμπληρωθεί η ανασκαφή και να ελευθερωθούν τα αρχιτεκτονικά μέλη του θρόνου. Κατά την ανασκαφή αυτή εξακριβώθηκε ότι ο θρόνος βρισκόταν κάτω από το εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής. Η ανασκαφή συνεχίστηκε το 1924 από τον E. Buschor και τον W. von Massow και επιβεβαιώθηκε η χρήση του χώρου ως λατρευτικού ήδη από τα ύστερα μυκηναϊκά χρόνια. Πολλά αρχιτεκτονικά μέλη από τον "Θρόνο" του Βαθυκλέους αναγνώρισε, ταύτισε και δημοσίευσε ο ΄Α. Δεληβορριάς το 1968.

 


 

Ο θολωτός τάφος του Βαφειού

tafos bafeioyΈτσι πλέον είναι γνωστός ο θολωτός τάφος που βρέθηκε δυτικά του χωριού Βαφειό, που βρίσκεται κοντά στις Αμύκλες. Οι ανασκαφές έγιναν το 1889 από τον Χρήστο Τσούντα. Με τις ανασκαφές ήλθε στο φως ο θολωτός τάφος, που περιείχε, εκτός των άλλων, δύο χρυσά κύπελλα της μυκηναϊκής εποχής, που επισημαίνουν τη σπουδαιότητα της περιοχής κατά την εν λόγω περίοδο. Ανήκουν στα μέσα της 2ης π.Χ. χιλιετίας και είναι μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην ελληνική γη. Τα χρυσά κύπελλα είναι πανομοιότυπα στο σχήμα και διαφέρουν στη διακόσμηση, όπου απεικονίζεται η σύλληψη ταύρων με δύο διαφορετικούς τρόπους. Στο ένα ο ταύρος κυνηγημένος πέφτει σε δίκτυα από σχοινί και στο άλλο η σύλληψη γίνεται με το τέχνασμα του θηλυκού ζώου [που είναι το δόλωμα]. Τη στιγμή που ο ταύρος ερωτοτροπεί αμέριμνος, πιάνεται το πόδι του με θηλιά. Είναι πιθανόν οι ταύροι προορίζονταν για τα ταυροκαθάψια. Ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος του Βαφειού, έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών αρχαιολογικών μελετών και έχει αποκτήσει διεθνή φήμη λόγω των δύο χρυσών κυπέλλων που περιγράψαμε. Τα κύπελλα βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

 


 

H ακρόπολη της Αρχαίας πόλης Επιδαύρου-Λιμηράς

acropoli epidayrou limirasΒρίσκεται στη περιοχή του Αγίου Ιωάννου Μονεμβασίας επάνω σε λόφο και κοντά στην ακτή. Τα εντυπωσιακά τείχη, κτίστηκαν πιθανότατα τον 4ο αιώνα π.X. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι κάτοικοι αυτής της πόλης κατάγονταν από την Επίδαυρο της Αργολίδος. Τα ευρήματα, από τις περιορισμένες ανασκαφές που έχουν γίνει, μαρτυρούν την ύπαρξη ζωής στη περιοχή από τα προϊστορικά χρόνια. Κατά τη κλασική περίοδο ήταν η σημαντικότερη πόλη της περιοχής και στη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου καταστράφηκε δύο φορές από τους Αθηναίους. Η πόλη ανήκε από το 146 π.Χ. στο Κοινό των Λακεδαιμονίων και στη συνέχεια (22 π.Χ.) στο Κοινό των Ελευθερολακώνων μαζί με άλλες 24 Λακωνικές πόλεις.

 


 

Αρχαίο θέατρο της Σπάρτης

arxaio theatro spartisΤο αρχαίο θέατρο της Σπάρτης βρίσκεται στη Ν.Δ. πλευρά της Ακρόπολης με μεσημβρινό προσανατολισμό. Μετασκευάστηκε κατά τη ρωμαϊκή εποχή [1ος αιώνας π.Χ.] και διατηρεί τη μορφή που πήρε κατά την εποχή αυτή. Ήταν επιβλητικό λόγω των μεγάλων διαστάσεών του. Είχε 48 σειρές με καθίσματα και 27κερκίδες, συνολικά η χωρητικότητά του έφτανε και τους 16.000 θεατές. Η σκηνή και το κοίλο ήταν κατασκευασμένα από λευκό μάρμαρο. Στο πάνω μέρος του κοίλου υπήρχε περιμετρικά μια στοά. Στην ίδια θέση το 200 π.Χ. είχε κτιστεί ένα λίθινο, που αντικατάστησε ένα ξύλινο θέατρο, που είχε φτιαχτεί τον 5ο αιώνα π.Χ. Το πρώτο αυτό θέατρο χρησίμευε για δημόσιες συγκεντρώσεις και γιορτές.

 


 

Το ιερό της ορθίας Αρτέμιδος

to iero tis orthias artemidosΚατά τις ανασκαφές που έγιναν από την αγγλική αρχαιολογική σχολή, βρέθηκε, στη περιοχή όπου βρισκόταν ο συνοικισμός των Λιμνών, το ιερό της θεάς Αρτέμιδος με πολλά αφιερώματα και επιγραφές. Συγκεκριμένα βρέθηκε, σε απόσταση εκατό μέτρα ανατολικά από τη γέφυρα του Ευρώτα, ένας χτιστός βωμός διαστάσεων 24 Χ 7 μέτρων και σε απόσταση 500 μέτρων από το βωμό βρέθηκε επίσης ένα μικρό ιερό τετραγωνικού σχήματος. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα συμπεραίνεται ότι πρόκειται για το χώρο, που βρισκόταν το ιερό της Αρτέμιδος Ορθίας, που από την περιοχή πήρε και την ονομασία Λιμναίον και η θεά Λιμνάτις. Σύμφωνα με τις επιγραφές το ιερό της Αρτέμιδος Ορθίας ήταν ένας χώρος, που χρησιμοποιούσαν οι Σπαρτιάτες για την αγωγή των παιδιών. Η Άρτεμις ήταν η θεά της αυξήσεως και της γονιμότητας και προστάτευε την παιδική και την πρώτη εφηβική ηλικία. Γύρω από το ιερό (όπως λέει η παράδοση) μαστιγώνανε δημοσίως τους εφήβους, μέχρι που να ματώσουν, σύμφωνα με τους νόμους του Λυκούργου, για να συνηθίζουν στους σωματικούς πόνους. Με το αίμα που έσταζε από τις πληγές ράντιζαν το βωμό της θεάς.

 


 

Mενελάειον (Ιερό Μενελάου και Ελένης)

menelaionO αρχαιολογικός χώρος του Mενελάειου βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Eυρώτα, 5 χλμ. νοτιοανατολικά της Σπάρτης στην περιοχή που κατά τους αρχαϊκούς χρόνους ονομαζόταν Θεράπνη και περιλαμβάνει την κορυφογραμμή ενός συμπλέγματος λόφων ("Βόρειος λόφος", Mενελάειο, Προφήτης Ηλίας και Αετός).
Tα ευρήματα των ανασκαφών στο σύμπλεγμα των λόφων του Mενελαείου υποδηλώνουν τη σημασία της θέσης ήδη από τη μεσοελλαδική εποχή ενώ η οικοδόμηση πάνω στον ίδιο το λόφο του Mενελαείου μεγαροειδούς κτίσματος -μετά τα μέσα του 15ου αι π.X. (Υστεροελλαδική IIB)- το οποίο πιθανότατα χρησίμευσε ως διοικητικό κέντρο, ίσως έδρα κάποιου ηγεμόνα, μαρτυρά ότι πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες θέσεις της πρώιμης μυκηναϊκής Λακωνίας.
Ακολούθως, μετά από καταστροφές που υπέστη πιθανόν από σεισμούς, το μεγαροειδές οικοδόμημα επισκευάστηκε δυο φορές μέχρι και τον 13ο αι.
Στην κορυφή του λόφου της Θεράπνης των ιστορικών χρόνων ξεκίνησε κατά τον 8ο αι. π.X., η λατρεία του Μενελάου, μυθικού βασιλιά της Σπάρτης και της συζύγου του Ελένης, η οποία συνεχίστηκε μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους.
Η παράδοση τοποθετούσε εκεί τον τάφο τους και εκεί ξεκίνησε κατά τον 8ο αι. π.X, η λατρεία των επωνύμων ηρώων και αργότερα θεών, του Μενελάου και της Ελένης, με την κατασκευή πιθανότατα ενός βωμού και ενός περιβόλου.
H οικοδόμηση του πρώτου ναού από πωρόλιθο στο χώρο θα πρέπει να τοποθετηθεί στα τέλη του 7ου αι. π.X. ή στις αρχές του 6ου αι. π.X. ενώ οι οικοδομικές παρεμβάσεις των αρχών του 5ου αι. π.X. (κατασκευή μνημειακού κρηπιδώματος με κεκλιμένο επίπεδο στη δυτική πλευρά που είχε σαν σκοπό τη δημιουργία μιας μεγαλοπρεπούς εξέδρας ύψους τουλάχιστον 8 μ. ) συντέλεσαν στη δημιουργία ενός ιερού αντάξιου των μυθικών ηρώων της Σπάρτης. Για τους αρχαίους Σπαρτιάτες η οικοδόμηση του ιερού πάνω στο λόφο της αρχαίας Θεράπνης θα πρέπει να αποτελούσε ένα ιδιαίτερο σύμβολο πέρα από έναν ιδιαίτερο χώρο λατρείας των θεοποιημένων μυθικών προγόνων.
Το ιερό του Μενελάου και της Ελένης που σύμφωνα με τον Παυσανία βρισκόταν στη Θεράπνη, ταυτίστηκε στις αρχές του 19ου αι., ύστερα από μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα στην κορυφή του λόφου του Mενελαείου.
Στις δεκαετίες 1970 και 1980 η ταύτισή του επιβεβαιώθηκε μετά την εύρεση ενεπίγραφων οστράκων του 7ου και του 6ου αι. π. X., καθώς και ενεπίγραφων χάλκινων αντικειμένων και ενεπίγραφης στήλης αφιερωμένων άλλοτε στο Μενέλαο και άλλοτε στην Ελένη.
O αρχαιολογικός χώρος του Mενελαείου, στην ανατολική όχθη του Ευρώτα αποτελεί όχι μόνο ένα σημαντικό χώρο για την ιστορία της Λακωνίας αλλά και έναν ιδιαίτερα γοητευτικό τόπο για τον επισκέπτη ο οποίος μετά από ανάβαση μέσα από ελαιώνες, αντικρίζει στην κορυφή του λόφου το εντυπωσιακό και ιδιότυπο αρχιτεκτονικά ιερό των κλασικών χρόνων και τα συντηρημένα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της μυκηναϊκής εποχής. Από την κορυφή του λόφου ο επισκέπτης έχει άλλωστε τη δυνατότητα να κατανοήσει καλύτερα τη μνημειακή τοπογραφία της κοιλάδας του Ευρώτα και να θαυμάσει το φυσικό ανάγλυφο του Tαϋγέτου.

Εκδηλώσεις

Το πρόγραμμα αποκριάτικων εκδηλώσεων ανακοίνωσε ο Δήμος Μονεμβασίας, καλώντας μικρούς και μεγάλους να συμμετέχουν σε ένα πολύχρωμο ξεφάντωμα σε διαφορετικά…
Η Κουμαντάρειος Πινακοθήκη Σπάρτης γιορτάζει τα 40 χρόνια λειτουργίας της και παρουσιάζει την επετειακή περιοδική έκθεση ΛΑΚΩΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣαπό τις συλλογές της…
30 Σεπτεμβρίου ~ 1 Οκτωβρίου 2023 Ο αγώνας ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ είναι ένας ιστορικός υπερμαραθώνιος που λαμβάνει χώρα στο τέλος του Σεπτέμβρη κάθε…
Το διήμερο 5 & 6 Σεπτεμβρίου Για ακόμα μια χρονιά ο κήπος του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης θα αποτελέσει έναν ιδιαίτερο καλλιτεχνικό…

Ημερήσιες διαδρομές

Με επίκεντρο τη Πλύτρα ο επισκέπτης μπορεί να οργανώσει ημερήσιες εκδρομές στη Σπάρτη, στη Μονεμβάσια, στην Ελαφόνησο,
Το Γεωργίτσι είναι ένα χωριό του νομού Λακωνίας σε υψόμετρο 970 m, που εκτείνεται στην βορειοανατολική πλευρά του όρους Ταΰγετος…
Η Σκάλα είναι κωμόπολη του Νομού Λακωνίας και έδρα του καλλικρατικού Δήμου Ευρώτα. Ο οικισμός βρίσκεται 38 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της…
Η Αρχαιολογική Συλλογή της Μονεμβασίας στεγάζεται σε ιστορικό διατηρητέο κτήριο με πολλές οικοδομικές φάσεις: κτίσθηκε ως Τζαμί στην Τουρκοκρατία (16ος…
Νοσοκομεία Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης Το Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης είναι ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της διοικητικής περιφέρειας Πελοποννήσου, μαζί με τα…

greenpeace wwf   unicef   giatroi kosmoy msf     hamogelo